سنگ شناسی، ژئوشیمی و جایگاه تکتونیکی سنگ های آتشفشانی و توده های نفوذی ترسیری شمال شهر فیروزه (شمال شرقی ایران)

منطقۀ مورد مطالعه در فاصلۀ 15 کیلومتری شمال شهر فیروزه در استان خراسان رضوی قرار دارد و در جنوب شرقی کمان ماگمایی ترسیری قوچان - سبزوار قرار دارد. زمین شناسی منطقه دربردارندۀ گدازه هایی با ترکیب داسیت است که توده های عمیق و نیمه عمیق به صورت استوک هورنبلند گرانودیوریت پورفیری و دایک گرانودیوریتی الیگوسن در آن نفوذ کرده اند. سنگ های آذرین با واحدهای رسوبی جوان تر پوشیده شده اند. بافت واحد داسیتی، پورفیری تا گلومروپورفیری، بیش تر با زمینۀ جریانی است و کانی های کوارتز، پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار و هورنبلند مهم ترین سازنده های آن هستند. تودۀ هورنبلند گرانودیوریت پورفیری، بافت پورفیری تا گلومروپورفیری دارد و کانی های کوارتز، پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار و هورنبلند را دربرمی گیرد، در حالی که تودۀ گرانودیوریت، بافت گرانولار دارد و بدون هورنبلند است. بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی، واحد آتشفشانی و توده های نفوذی اسیدی از نوع متاآلومینوس و پتاسیم متوسّط هستند و به گرانیتوییدهای نوع i متعلّق هستند. غنی شدگی عناصر lree نسبت به hree و عناصر lile نسبت به hfse تشکیل ماگما را در پهنۀ فرورانش تأیید می کند. مذاب آنها از ذوب بخشی آمفیبولیت گارنت دار (بین 10 تا 25 درصد) تشکیل شده است. مقادیر اکسیدهای اصلی، غنی شدگی عناصر lree، ناهنجاری عمدتاً مثبت eu، مقدار بالای sr (بیش از 499 گرم در تن) و مقدار کم y (کم تر از 13 گرم در تن) و yb (کم تر از 4/1 گرم در تن) نشان می دهد که ماگمای این توده ها ماهیت ماگماهای آداکیتی پر سیلیس را دارند. سنگ های نفوذی و آتشفشانی شمال شهر فیروزه احتمالاً از ذوب بخشی ورقۀ اقیانوسی فرورانده شدۀ جوان و داغ نئوتتیس سبزوار و گوۀ گوشته ای روی آن در حاشیۀ قارۀ توران تشکیل شده اند.